Pułapki językowe – część 4


Odmiana liczebników głównych.

Zazwyczaj liczebniki główne są nieodmienną częścią mowy po za oczywiście liczebnikiem ein-, np.:
Ich habe zwei Autos.
Ihr Nachbar hat drei Kinder.
Meine Schwiegermutter hat nur einen Hund.

W dopełniaczu można jednak nie tylko odmieniać liczebnik główny ein-, ale również zwei i drei :
die Aussagen zweier Zeugen – zeznania dwóch świadków
Vertreter dreier Botschaften – przedstawiciele trzech ambasad
Jeśli liczebniki użyte są w funkcji rzeczownika, to można je również odmieniać (dotyczy to zakresu od zwei do zwölf):
Wir haben vorgestern mit zweien aus der anderen Klasse gesprochen – Rozmawialiśmy przedwczoraj z dwoma z innej klasy.
Ich spielte gestern abend mit dreien Karten – Grałem wczoraj wieczorem z trzema w karty.

Odmiana rzeczowników oznaczających ilość lub miarę.

Jeśli w zdaniu stoi rzeczownik określający ilość lub miarę i jest on rodzaju nijakiego lub męskiego, a przed nim stoi liczebnik, to rzeczownik ten zawsze powinien być użyty liczbie pojedynczej, np.:
Ich habe drei Glas Bier getrunken – Wypiłem trzy kufle piwa.
Die Frau möchte zwei Stück Wurst kaufen – Kobieta chciała kupić dwa kawałki kiełbasy.
Jeśli zastosujemy jednak trochę inną konstrukcję, w której połączymy obydwa rzeczowniki, to określenie ilości musi już stać w liczbie mnogiej:
Ich habe drei Biergläser getrunken – Wypiłem trzy kufle piwa.
Die Frau möchte zwei Wurststücke kaufen – Kobieta chciała kupić dwa kawałki kiełbasy.
Należy również pamiętać, że rzeczowniki rodzaju żeńskiego oznaczające miarę lub ilość muszą być użyte w liczbie mnogiej:
Der Mann hat drei Flachen Wein getrunken – Męszczyzna wypił trzy butelki wina.
Das Kind bekam zwei Tafeln Schokolade – Dziecko dostało dwie tabliczki czekolady.

Miejsce ‚bitte’ w zdaniu.

Partykuła bitte występuje często w zdaniach rozkazujących lub prośbach i nie ma szczególnie znaczenia z punktu widzenia gramatyki języka niemieckiego, gdzie stoi ona na w zdaniu. Zasada mówi, że w zależności o intencji mówiącego można postawić partykułę bitte na początku, na końcu lub w środku zdania:
Bitte, treten Sie ein! – Proszę wejść!
Machen Sie es sich bitte bequem! – Proszę się rozgościć!
Nehmen Sie Platz, bitte! – Proszę zająć miejsce!

Miejsce w zdaniu rzeczowników w stosunku do orzecznika.

Należy pamiętać, że gramatyka niemiecka określa dokładnie miejsce rzeczowników w stosunku do części zdania, które pełnią rolę orzecznika.
Jeśli rzeczownik nie jest poprzedzony żadnym przyimkiem to musi on stać przed orzecznikiem:
Der Sohn ist seinem Vater ähnlich – Syn jest podobny do ojca.
Postawienie rzeczownika po przymiotniku jest niepoprawne:
Der Sohn ist ähnlich seinem Vater – Syn jest podobny do ojca
Jeśli jednak rzeczownik łączy się z przyimkiem, to może stać zarówno przed jak i po orzeczniku:
Dieser Autofahrer ist an dem Unfall schuld = Dieser Autofahrer ist schuld an dem Unfall – Ten kierowca jest winny wypadku.

Zdania przyzwalające inaczej.

Zdania przyzwalające wprowadzane są zazwyczaj za pomocą spójników: obwohl, obgleich lub obschon. Istnieje jednak jeszcze inna możliwość utworzenia takiego typu zdania za pomocą spójnika wenn lub bezspójnikowo. W zdaniu nadrzędnym musi wystąpić partykuła doch, a w zdaniu podrzędnym patrykuła auch, np.:
Obwohl die Aufgabe schwer war, hatten sie alle Schüler richtig gelöst = Wenn die Aufgabe auch schwer war, hatten sie alle Schüler doch richtig gelöst = War die Aufgabe auch schwer war, hatten sie alle Schüler doch richtig gelöst – Chociaż zadanie było trudne, wszyscy uczniowie rozwiązali je dobrze.
W przypadku zdania bezspójnikowego obowiązkowa jest kolejność: najpierw zdanie podrzędne, a potem nadrzędne:
Haben wir auch gut unseren Urlaub verbracht, sind wir doch nicht so sehr zufrieden – Chociaż spędziliśmy dobrze nasz urlop, nie jesteśmy zadowoleni.

Interfiks łączący -s-.

Tworząc wyrazy złożone często zastanawiamy się, czy wstawić element łączący -s- czy też nie, np.:
Lanndsmann czy Landmann?
Deutschlandreise czy Deutschlandsreise ?
Nie istnieje ogólna reguła, która obowiązywałaby zawsze. Istnieją jednak zasady, które możemy stosować w kilku przypadkach. Interfiks -s- stawiamy przy rzeczownikach złożonych, których pierwszy człon zakończony jest na: -tum, -ling, -heit, -keit, -schaft, -ung oraz przy urzeczownikowionych czasownikach, np.:
Eigentumsdelikt, Heringssalat, Frühlingswetter, Schönheitswettbewerb, Schlafenszeit, Lebensmittel itp. .
Interfiks -s- postawimy również po urzeczownikowionych bezokolicznikach : die Lebensverhältnisse

Nie dajemy natomiast dodatkowego -s- przy rzeczownikach złożonych, gdy pierwszy człon jest rzeczownikiem rodzaju żeńskiego, jednosylabowym lub dwusylabowym zakończonym na -e, np.:
Nachtwächter, Jagdhund, Modeschau

‚Der Hund hat mir’ czy ‚mich in die Hand gebissen’?

No właśnie, która forma zaimka osobowego będzie poprawna. Przetłumaczenie tego zdania na język polski: ‚Pies ugryzł mnie w rękę’, sugerowałoby, że powinien być użyty biernik, czyli:
Der Hund hat mich in die Hand gebissen.
Okazuje się jednak, że również zaimek w celowniku będzie użyty oprawnie:
Der Hund hat mir in die Hand gebissen.

Wybór jednej bądź drugiej formy uzależniony jest od intencji mówiącego i od tego co chce on zaakcentować:
Der Junge küßte sie in die Hand – Chłopiec pocałował ją (a nie kogoś innego) w rękę.
W zdaniu tym mówiący kieruje szczególną uwagę na to, kto został pocałowany.

Der Junge küßte ihr in die Hand – Chłopiec pocałował ją w rękę (a nie np.: w policzek)
W tym zdaniu mówiący akcentuje nie osobę, ale to, w co pocałował chłopiec dziewczynę.

Podsumowując, jeśli chcemy zaakcentować osobę, użyjemy biernika, a jeśli część ciała to celownika.

Dwa razy dopełniacz.

Czasami zdarza się, że w zdaniu potrzebujemy użyć dwóch rzeczowników, które są w dopełniaczu, np.:
laut Evas letzten Briefs – według ostatniego listu Ewy

W języku polskim brzmi to całkiem nieźle, natomiast w języku niemieckim nie za bardzo poprawnie. Konstrukcje tego typu odbierane są przez Niemców jako dosyć sztuczne.
Co więc należy zrobić, aby uniknąć tego rodzaju konstrukcji?
Zamiast drugi raz używać dopełniacza, możemy zastąpić go celownikiem:
laut Evas letztem Brief
statt des Vaters neuem Auto zamiast statt des Vaters neuen Autos
trotzt des Freundes Willlen – zamiast trotzt des Freundes Willens

Nie wszędzie przysłówek zaimkowy !

Nie zawsze możemy wyrazić coś za pomocą przysłówka zaimkowego, chociaż najbardziej nam to pasuje i w tłumaczeniu na język polski jest to najodpowiedniejsze.
Często mówimy:
Ich weiß davon.
Er hat mir darüber gesprochen.
I są to zdania poprawne, ale generalna zasada mówi, że nie można użyć przysłówka zaimkowego, gdy po nim występuje zdanie przydawkowe:

Er darf davon, was ich ihm gezeigt habe, nicht nehmen.

Jedyna poprawna wersja brzmiałaby:
Er darf von dem, was ich ihm gezeigt habe, nicht nehmen – On nie może brać z tego, co mu pokazałem.

Liczebnik ein- nie zawsze zgodny z rodzajem rzeczownika.

Zazwyczaj uzgadniamy formę rodzajnika nieokreślonego i liczebnika ein- z rodzajem rzeczownika, np.:
ein Haus, eine Schule, ein Lehrer

Może się jednak zdarzyć, że liczebnik nie będzie się zgadzał z rzeczownikiem:

Es ist ein Uhr – Jest godzina pierwsza.

Chociaż rzeczownik Uhr jest rodzaju żeńskiego, nie powiemy:
Es ist eine Uhr.

Dodaj komentarz