Pułapki językowe – część 10


‚Numerale’ i ‚Numerus’.

Zarówno das Numerale jak i der Numerus to w tłumaczeniu na język polski ‚liczba’

Rzeczownik pierwszy oznacza oczywiście liczebniki, np.:
Dreißig ist ein Numerale – Trzydzieści jest liczbą.

Rzeczownik drugi oznacza natomiast liczbę gramatyczną (np. liczba mnoga i liczba pojedyncza):
Der Numerus im Deutschen heißt: der Plural und der Singular.

‚Ostern ist…’ czy ‚Ostern sind …’ ?

Słowniki często podają, że rzeczownik Ostern jest rodzaju nijakiego, czyli das Ostern. Dlaczego więc mówimu składając komuś życzenia Frohe Ostern, a nie Frohes Ostern?
Otóż to oznaczenie świąt stosuje się zazwyczaj w liczbie pojedynczej bez rodzajnika (jeśli nie towarzyszy mu żadna przydawka), np.:
Ostern ist ein schönes Fest
Hast du ein schönes Ostern verbracht?

Formy w liczbie mnogiej używa się w stałych zwrotach, takich jak np.:
Frohe Ostern!
Fröhliche Ostern!

‚Personal’ i ‚personell’.

Również w tym przypadku wiele słowników dwujęzycznych traktuje te przymiotniki jako synonimy, chociaż w rzeczywistości mają one odmienny sens. Personal oznacza, że coś odnosi się do jakiejś osoby, np.:
Das sind personale Sachen – To są rzeczy osobiste.

Personell z kolei oznacza, że coś odnosi się do pracowników, załogi danego zakładu, spraw pracowniczych itp. .
Der Direktor entscheidet über personelle Angelegenheiten – Dyrektor decyduje o sprawach personalnych.

‚Rational’ i ‚rationell’.

Tłumaczenie na język polski jako ‚racjonalny’ jest w obydwu przypadkach całkiem poprawne, jednak znowu pozwala przypuszczać, że użycie jednego lub drugiego słowa zależy od intencji mówiącego i nie ma między nimi żadnej różnicy. A w rzeczywistości różnią się te dwa przymiotniki. Rational sugeruje, że coś odnosi się do rozsądku, racjonalne czyli inaczej rozsądne, np.:
Im Leben muss man immer rational handeln – W życiu należy postępować zawsze rozsądnie.
Przymiotnik rationell oznacza, że coś jest ‚celowe, opłacalne, wymierne, np.:
die rationelle Wirtschaft – racjonalna gospodarka

‚Regelmäßig’ i ‚regelgemäß’.

Regelmäßig używamy w znaczeniu ‚regularny, odbywający się w takich samych odstępach czasu’, np.:
Ich treibe regelmäßig Sport – Regularnie uprawiam sport.
Natomiast regelgemäß oznacza, że coś jest zgodne z przepisami, zasadami itp..
Die Schreibweise ist in diesem Fall regelgemäß – Pisownia jest w tym przypadku zgodna z regułami.

‚Schreck’ i ‚Schrecken’.

Również te dwa rzeczowniki są traktowane przez niektóre niemiecko-polskie słowniki jako synonimy nie wskazując na to, że różnica znaczeniowa pomiędzy nimi jest dosyć istotna.

Rzeczownik der Schreck nagły, niespodziewany przestrach, spowodowany przez coś nieoczekiwanego, np.:
Ein Schreck durchzuckte ihn, als ein großer Hund vor ihm erschien – Strach przemkął przez niego, gdy duży pies pojawił się przed nim.

Rzeczownik das Schrecken oznacza lęk, który utrzymuje się przez dłuższy czas, np.:
Der Führer verbreitete Angst und Schrecken unter den Bürgern – Przywódca rozsiewał strach wśród obywateli.

‚Unvergleichbar’ i ‚unvergleichlich’.

Całkiem poprawne przetłumaczenie tych przymiotników na język polski brzmi ‚nieporównany, niezrównany’, warto jednak wiedzieć o różnicy pomiędzy tymi dwoma przymiotnikami w języku niemieckim.
Unvergleichbar oznacza, że dwie lub więcej rzeczy nie można ( nie jest możliwe) porównać między sobą, np.:
Einzelne Menschen sind unvergleichbar – Poszczególni ludzie są nie do porównania.
Unvergleichlich oznacza z kolei, że coś jest ‚jedyne w swoim rodzaju, szczególne’, np.:
Sie ist eine unvergleichliche Schönheit – Ona to jest niezrównana piękność.

‚Wie alt bist du?’ – inaczej!

To tak proste pytanie, którego uczą się już dzieci w pierwszych klasach można również zadań w trochę inny sposób, który chociaż rzadko stosowany, to jednak poprawny :
Zamiast zapytać się tradycyjnie: Wie alt bist du?, możemy postawić pytanie:
Wie jung bist du?
Odpowiedź będzie brzmiała:
Ich bin 20 Jahre jung.

‚Email’ to nie koniecznie e-mail.

Tak ostatnio popularne w użyciu słowo nie koniecznie w języku niemieckim musi oznaczać ‚list elektroniczny’. Rzeczownik das Email tłumaczymy na język polski jako ’emalia, rodzaj farby’
Natomiast list elektroniczny, popularnie zwany emailem to po niemiecku die E-mail.

Ich habe ein Email gekauft– Kupiłem emalię.
Ich habe eine E-mail geschickt – Wysłałem e-maila.

Ach, te powody!

Przyczynę lub powód czegoś wyrażamy za pomocą przyimka vor lub aus:
Ich zitterte vor Kälte – Trząsłem się z zimna.
Er heiratete aus Liebe – On ożenił się z miłości.

Nie można jednak używać zamiennie tych przyimków i zdania poniższe są błędne:
Ich zitterte aus Kälte
Er heiratete vor Liebe

Przyimek aus oznacza, że przyczyna jest od nas niezależna:
aus Kälte (z zimna), aus Hitze (z upału),
natomiast vor sugeruje, że przyczyna tkwi właśnie w nas:
vor Neugier (z ciekawości), vor Langweile (z nudów).

I to już koniec 🙂

Jedna myśl nt. „Pułapki językowe – część 10”

  1. czy dwa ostatnie akapity nie są ze sobą sprzeczne?

    Nie można jednak używać zamiennie tych przyimków i zdania poniższe są błędne:
    Ich zitterte aus Kälte
    Er heiratete vor Liebe

    Przyimek aus oznacza, że przyczyna jest od nas niezależna:
    aus Kälte (z zimna), aus Hitze (z upału),
    natomiast vor sugeruje, że przyczyna tkwi właśnie w nas:
    vor Neugier (z ciekawości), vor Langweile (z nudów).

Dodaj komentarz