Ponieważ osoba Duncana I i sprawa przejęcia po nim tronu jest powszechnie znana w wersji podanej przez W. Szekspira w słynnej tragedii Makbet, ten fragment dziejów Szkocji wymaga pełniejszego omówienia.

Genialny dramaturg niezbyt wiernie przedstawił fakty historyczne. Warto dodać, że pisał on Makbeta ok. 1606r. na cześć Jakuba VI szkockiego, który jako Jakub I angielski zasiadł od 1603 r. na tronie angielskim. Szekspir opierał się na The Chronicles of England, Scotland and Ireland, napisanych w 1577 r. przez Raphaela Holinsheda (zm. ok. 1580). Z kolei, ten ostatni korzystał – i to dość swobodnie – ze Scotorum Historae, pióra szkockiego uczonego Hectora Boece’a (1465-1536), absolwenta Uniwersytetu Paryskiego, a od 1500 r. pryncypała nowo utworzonego King’s College w Aberdeen. Oba te dzieła zawierają wiele fantastycznych opowieści i trudno je traktować jako rzetelne źródła. Postaci Duncana i Makbeta w ujęciu Holinsheda dalekie są od ich historycznych pierwowzorów.

To samo powiedzieć można o tajemniczej postaci, jaką jest Banko, od którego mieli wywodzić się Stewartowie. Szekspir dodał jeszcze wiedźmy, jako że Jakub Vi znany był ze swoich zainteresowań czarami (napisał dzieło Demonologiae).’

Stefan Zabieglik ‚Historia Szkocji’

Makbet urodził się ok. 1005 roku. Był synem Findlaecha (inna pisownia, z jaką się spotkałam to Finlay) mormaer’a Moray (zm. 1010) i młodszej córki Malcolma II. Za panowania Duncana I Makbet nosił tytuł marmaer’a Moray. Tytuł ten odziedziczył nie po ojcu, ale po pierwszym mężu swojej żony, Gillacomeanie (zm. 1032). Makbet miał takie same prawo do tronu, co jego kuzyni – Duncan i Thorfinn – a o tym, że to Duncan zasiadł na tronie zadecydował Malcolm II. Makbet, by wzmocnić swoje prawo do tronu po śmierci Duncana, poślubił Grouch – wnuczkę Kennetha II. 14 sierpnia 1040 roku pokonał Duncana w bitwie pod Elgin i przejął tron. Synowie Duncana zostali wygnani – Donald został wysłany na Hebrydy, a Malcolm do Northumbrii skąd trafił na dwór Edwarda Wyznawcy. W 1045 Makbet zabił Crinana – ojca Duncana I. Pięć lat później zorganizował pielgrzymkę do Rzymu nie szczędząc na nią pieniędzy i rozdając podczas niej złoto wśród biedaków jak piasek. Musiał on być niezwykle pewny swej potęgi i władzy skoro na kilka miesięcy opuścił królestwo. 27 lipca 1054 roku Siward z Northumbrii zachęcany przez króla Anglii, Edwarda Wyznawcę, w asyście Malcolma, pokonał Makbeta w bitwie niedaleko Scone. Jednak, pomimo porażki, Makbet zachował tron. 15 sierpnia 1057 roku zginął w bitwie pod Lumphanan (Aberdeenshire) z ręki Malcolma, syna Duncana. Był ostatnim królem szkockim pochowanym na Ionie.