Franz Kafka


Nie jest konieczne, byś poszedł z domu. Pozostań przy stole i słuchaj, czekaj tylko. Nawet nie czekaj, bądź całkiem cicho i sam, świat sam się przed Tobą odsłoni, nie może być inaczej, będzie się wił przed tobą w ekstazie.
 
Kafka urodził się 3. 07. 1883 w żydowskiej rodzinie w Pradze. Jego stosunki z ojcem nie układały się dobrze, gdyż ojciec nie wyrażał aprobaty dla literackich zainteresowań syna. Uczęszczał do niemieckiej szkoły dla chłopców. Już w gimnazjum zajmował się filozofią Nietschego i teorią ewolucji Darwina. Maturę zdał w 1901 roku, po czym podjął studia prawnicze i germanistyczne na uniwersytecie w Pradze. W czasie studiów obiektem jego zainteresowania była twórczość Hebbla, czy Stiftera. Pięć lat później ukończył studia prawnicze z dyplomem państwowym. Następnie pracował w adwokaturze swojego wujka oraz w sądzie okręgowym w Pradze. Za swoją specjalizację obrał ubezpieczenia. Jego kariera zawodowa rozpoczęła się na stanowisku pomocnika w przedsiębiorstwie ubezpieczeniowym „Assicurationi Generali”. Przechodząc poszczególne szczeble kariery doszedł do stanowiska sekretarza w Arbeiter – Unfall – Versicherungs – Anstalt für das Königreich Böhmen w Pradze. Kafka cierpiał przez całe życie z powodu zawodu, który zabierał mu czas i siłę na jego pasję – pisanie. Pogłębianie wiedzy z dziedziny literatury i sztuki było dla niego o wiele ważniejsze. Od 1910 roku prowadził „Dzienniki”, w którym opisywał swoje stany duchowe, sny, a także przeczytane książki. Został wprowadzony w tajniki praskiej sceny literackiej, uczestniczył w filozoficznych i literackich spotkaniach. Znajomość z Maxem Brod była punktem zwrotnym w jego twórczości, gdyż to właśnie Brod był wydawcą jego utworów. Kafka odbył z nim wiele inspirujących podróży m.in. do Włoch, Francji, Niemiec, czy Szwajcarii. Brod przekonywał autora „Procesu” do publikacji swoich dzieł, gdyż Kafka wolał pisać „do szuflady”. To właśnie Brod wydał spuściznę Kafki wbrew woli pisarza, który polecił ją zniszczyć.

Nie miał szczęścia w miłości. Jego zaręczyny przeważnie kończyły się zerwaniem. W 1923 związał się z polską Żydówką Dorą Dymant i przeniósł się do Berlina.

Tragiczny konflikt z ojcem, zmierzającym wyłącznie na pomnażanie majątku, „kompleks żydowski” oraz długoletnia ciężka choroba zaciążyły nad tonacją jego dzieł. Interesującym go centralnym problemem była sprawa bytowania człowieka we wrogim, obcym mu świecie. Bohaterami utworów nie były jednostki wybitne, lecz zwyczajni, przeciętni ludzie. Żyli oni w świecie, którego nie mogli zrozumieć. Pisarz budował swe literackie modele obrazujące zagrożenie bytu człowieka, posługując się groteską, paradoksem i symbolem. Swoich wyobcowanych bohaterów przedstawiał w niesamowitej scenerii: w wyludnionych przestrzeniach, w ciasnych mrocznych pokojach, w piwnicach, itp.
Jeśli chodzi o język to Kafka unikał wszelkich indywidualnych zróżnicować i ornamentacji języka, nie stawiał stanowczych twierdzeń, posługiwał się szeregami antytez, nie tłumaczył i nie wyjaśniał słów, robił aluzje, poprzestawał na niedomówieniach.

Urok dzieł Kafki polega na tym, że wydarzenia jego utworów , dziejące się poza realistycznym planem doświadczeń, zostały przedstawione w sposób logiczny, obrazowy i rzeczowy. Za jego życia ukazała się mała część jego utworów. Do najbardziej znanych dzieł z tego okresu możemy zaliczyć „Przemiana”(Die Verwandlung). To historia „komiwojażera” , który obudził się pewnego dnia w swym łóżku, jako obrzydliwy robak. Ta cała metamorfoza ma na celu uświadomić totalne wyobcowanie jednostki ze społeczeństwa.

Następne utwory jego autorstwa to: „Palacz” (Der Heizer), „Zaginiony”(Der Verschollene), którą Brod wydał pod tytułem „Ameryka”(Amerika).

Przyjaźń Kafki z żydowskim aktorem Jizchak Löwy spowodowała wzrost jego zainteresowania Żydami i syjonizmem. W Pradze rozpoczął prace nad powieścią „Proces”(Process). W dziele tym przedstawił historię urzędnika bankowego, Józefa K., który został aresztowany przez przedstawicieli tajnego sądu. Ciąg wydarzeń prowadzi do zagmatwanych tajników sądownictwa (główny bohater nigdy nie dowiedział się o co jest oskarżony a także nie widział sędziego). Po roku zostaje zwrócona mu wolność, ale po takim przeżyciu nie potrafi normalnie funkcjonować. Powieść kończy się śmiercią Józefa K.

Zła sytuacja zdrowotna zmusiła Kafkę do powtórnego zamieszkania z rodzicami. W ostatnich latach ziemskiej egzystencji nasiliła się jego choroba – gruźlica krtani. W tym właśnie okresie powstała kolejna powieść „Zamek” (Das Schloß), której nie dokończył.

Ostatnim utworem Kafki, zaliczanym do szczytowych osiągnięć jego twórczości jest „Głodomór”(Ein Hungerkünstler) – publikacja składająca się z 4 opowieści: „Pierwsze cierpienie”(Ersters Leid), „Mała kobieta”(Eine kleine Frau), „Śpiewaczka Józefina albo Naród myszy”(Josefine, die Sängerin) oraz opowiadanie tytułowe. Poeta pozostawił także kilka krótkich utworów a także sporą ilość aforyzmów. Za pomocą parabolicznych form starał się wyrazić skomplikowaną problematykę moralną i filozoficzną swoich czasów.

Franz Kafka zmarł 3. 06. 1924 w Kierling koło Wiednia.